فیلمنامه

تعداد بازدید: 1,449

ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟

در این بخش از سری آموزش های فیلمسازی به بررسی فیلمنامه می پردازیم. معادل لاتین واژه فیلمنامه screenplay و معادل فرانسوی آن scenario است. شاید ساده ترین تصویری که همه ما از فیلمنامه یا سناریو داریم، نوشته ای است که قرار است بر اساس آن فیلمی ساخته شود، اما باید توجه داشت که این نوشته دارای شرایطی است که آن را از دیگر گونه های ادبی متمایز می سازد. ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺭﻣﺎﻥ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮﻕ ﺩﺍﺭﺩ. ﺩﺭ ﺭﻣﺎﻥ، ﻣﺎﺟﺮﺍ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺭﺥ ﺩﻫﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ماجرا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ، ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺭﻭﯼ ﺻﺤﻨﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺳﻪ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺭﺥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻭ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺩﺭ ﺟﺎﯼ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻣﯽ ﻧﺸﻴﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﺣﺮﻑ ﻫﺎﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻫﺎﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﻮﺵ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﮐﻪ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ، ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺩﻳﺪ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮐﺮﺩ.

ﻓﻴﻠﻢ ﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﺘﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺰﻳﻴﺎﺕ ﺻﺤﻨﻪ ﻫﺎ، ﻣﮑﺎﻥ ﻫﺎ، ﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎ، ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻫﺎ، ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ، ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎ ﻭ ﻫﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﻳﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ. ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺍﻟﻌﻤﻠﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺲ ﻳﺎ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺴﺎﺯﺩ. ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﯽ ﺩﺭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻴﻠﻢ، ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻛﺎﻣﻞ ﺍﻳﺪﻩ ﻫﺎ، ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﺪﻩ ﻫﺎ ﻭ ﻣﻨﻈﻢ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻳﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﻩ، ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺩﻻﻳﻞ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮏ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺍﻧﺪ.

ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺧﻮﺩ ﻓﻴﻠﻤﺴﺎﺯ ﻳﺎ ﻓﺮﺩ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻤﺴﺎﺯﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺲ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺴﺎﺯﻧﺪ. ﺩﺭ ﺳﻴﻨﻤﺎﯼ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻬﺮﺍﻡ ﺑﻴﻀﺎﻳﯽ ﻭ ﻋﺒﺎﺱ ﮐﻴﺎﺭﺳﺘﻤﯽ، ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺖ ﻓﻴﻠﻤﺴﺎﺯﺍﻥ ﺍﻧﺪ. ﺩﺭ ﺳﻴﻨﻤﺎﯼ ﻏﺮﺏ ﻧﻴﺰ ﻓﻴﻠﻤﺴﺎﺯﺍﻧﯽ ﻣﺜﻞ ﺍﻳﻨﮕﻤﺎﺭ ﺑﺮﮔﻤﻦ، ﮐﺮﻳﺴﺘﻮﻑ ﮐﻴﺴﻠﻮﻓﺴﮑﯽ، ﺁﻟﻔﺮﺩ ﻫﻴﭽﮑﺎﮎ ﺍﻏﻠﺐ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﻧﺪ. ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻤﺴﺎﺯﺍﻥ، ﺳﻴﻨﻤﺎﮔﺮﺍﻥ ﻣﻮﻟﻒ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﭼﺮﺍ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺳﺎﺯﻧﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﺪﻩ ﺗﺎ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ (جهت دسترسی به فیلم نامه های برتر سینمایی می توانید به صفحه دانلود فیلمنامه مراجعه کنید).

• ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ

ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻭﺭﺟﻴﻨﺎﻝ ﻳﺎ ﺍﻗﺘﺒﺎﺳﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺍﻭﺭﺟﻴﻨﺎﻝ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺍﯼ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺁﻥ ﺍﻭﺭﺟﻴﻨﺎﻝ ﻭ ﺯﺍﻳﻴﺪﻩ ﺫﻫﻦ ﻳﮏ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻳﺎ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺲ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺟﺎﻳﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﺜﻞ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻓﻴﻠﻢ «ﻫﻤﺸﻬﺮﯼ ﮐﻴﻦ» ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﻭﺭﺳﻮﻥ ﻭﻟﺰ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ هرمان مانکویچ(منک) و ﺍﻭﺭﺳﻮﻥ ﻭﻟﺰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻳﺎ ﮐﺘﺎﺏ ﺧﺎﺻﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ. نمونه ایرانی فیلمنامه های اوریجینال می توان به فیلمنامه پارک وی اثر فریدون جیرانی و فیلمنامه جدایی نادر از سیمین اثر اصغر فرهادی اشاره کرد.

ﺍﻣﺎ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺍﻗﺘﺒﺎﺳﯽ، ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﻳﮏ ﺭﻣﺎﻥ ﻳﺎ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ. ﻣﺜﻞ ﻓﻴﻠﻢ «ﺩﮐﺘﺮ ﮊﻳﻮﺍﮔﻮ» ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻟﻴﻦ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺭﻣﺎﻥ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻮﺭﻳﺲ ﭘﺎﺳﺘﺮﻧﺎﮎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺭﻭﺳﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ ﻳﺎ ﻓﻴﻠﻢ «ﭘﺪﺭﺧﻮﺍﻧﺪﻩ» ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﺍﻧﺴﻴﺲ ﻓﻮﺭﺩ ﮐﺎﭘﻮﻻ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺭﻣﺎﻥ ﻣﺎﺭﻳﻮ ﭘﻮﺯﻭ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ. ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺲ ﻫﺎ ﺍﺯ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻫﺎ ﻭ ﺭﻣﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﻳﺮﺍﻧﯽ ﺍﻗﺘﺒﺎﺱ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ. ﻣﺜﻼ ﺍﻣﻴﺮ ﻧﺎﺩﺭﯼ ﻗﺼﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ «ﺗﻨﮕﺴﻴﺮ» ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺻﺎﺩﻕ ﭼﻮﺑﮏ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﮐﻴﻮﻣﺮﺙ ﭘﻮﺭﺍﺣﻤﺪ ﮐﻪ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﻣﺠﻴﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﺮﺍﺩﯼ ﮐﺮﻣﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.

• ﻭﻳﮋﮔﯽ ﻫﺎﯼ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ

ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﭼﻨﺪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻣﻬﻢ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ:

ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻳﮏ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻣﺘﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ. ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺛﺮﯼ ﺷﻨﻴﺪﺍﺭﯼ ﻭ ﺗﺼﻮﻳﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ. ﻳﻌﻨﯽ ﻫﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ. ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻣﺘﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﺎﻝ ﻣﯽ ﮔﺬﺭﺩ ﺣﺘﯽ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ. ﺩﺭ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻣﺎ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺣﻮﺍﺩﺛﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻻﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﯽ ﺍﻓﺘﻨﺪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﻭ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﻤﺴﺎﺯ ﺑﺎ ﺗﻤﻬﻴﺪﺍﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ، ﻣﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﺎﻝ ﻣﯽ ﭘﻨﺪﺍﺭﻳﻢ. ویدیوی زیر بخشی از آموزش فیلمنامه نویسی را نشان می دهد.