تعداد بازدید: 524
مقدمه ای بر مفهوم تعلیق (suspense)
در این بخش از وبلاگ فیلم فالو به بررسی تعلیق (سوسپنس) در فیلم های سینمایی می پردازیم. آلفرد هیچکاک تفاوت بارز بین غافلگیری و تعلیق را به خوبی نشان داده است. به گفته ی او، “غافلگیری” مثل بمبی است که بدون هشدار قبلی زیر میز صبحانه خانواده منفجر می شود. اما تعلیق زمانی است که بمب را از قبل به مخاطبان نشان دهید، و آن را با صحنه های خانواده‌ی بی اطلاع با هم تلفیق کنید تا تماشاگر را در انتظار انفجار بگذارید. آنوقت تعلیق خواهید داشت.
تعلیق با اینکه صرفا مشخصه ادبیات کاراگاهی نیست اما تمام و کمال می توان آن را در ظرف این ژانر تعریف کرد و بیش از هر جای دیگر به کمک نویسندگان این گونه ادبی خواهد آمد. در این نوشتار، شش ترفند ساده برای ایجاد تعلیق را با هم مرور خواهیم کرد.
تعلیق و نفوذ به مخاطب
باید به طرز بی پروایی خواننده را به درون داستان ببرید و او را هیجان زده کنید. سیر رخدادهای داستان تان باید به گونه ای باشد که خواننده را از پیشگویی و پیش بینی باز دارید و او را دچار همان میزان استرسی کنید که کاراکترهای تان به آن گرفتار شده اند. مثلا قهرمان داستان تان را در یک زیرزمین با سه دشمن خطرناک روبرو کنید، و مستقیما وارد افکار این فرد شوید. نتیجه حاصل از این کار این خواهد بود که خواننده به اندازه قهرمان داستان دچار وحشت می شود.
واقعی نگه داشتن فیلمنامه
طراحی یک محیط ترسناک در داستان اصلا کار بدی نیست، اما باید مراقب بود تا پا را از حد تصور خواننده به سادگی فراتر نگذاشت. فرض کنید طرح داستان این است تا قهرمان تان در همان زیرزمین به جای سه نفر، در برابر صدنفر قرار بگیرد و به گونه ای معجزه آسا آنها را شکست دهد. آیا خواننده به سادگی می تواند چنین خطری را حس کند و بپذیرد؟ اگر آن را باور پذیر نیافتید، پس باید یا فیلمنامه را تغییر دهید و یا دوبرابر روی باورپذیری داستان کار کنید.
آلفرد هیچکاک- استاد تعلیق در سینما
تعلیق و تاریکی
از تاریکی نترسید! هیچکاک از اولین کارگردانان سینما بود که از تاریکی به عنوان دست مایه اصلی آثارش بهره برد. او به این مسئله پی برد که هر چه فضا تاریکتر باشد، تماشاگران بیشتر به هیجان می آیند. برای ایجاد تعلیق، تاریکی دوست طبیعی نویسندگان است! شما برای خلق تاریکی کار سختی در پیش ندارید، شب آن را به طور طبیعی آن را در اختیارتان می گذارد!
برق ها را به موقع روشن کنید
تا حالا پیش آمده در فیلم ترسناکی، وقتی که کاملا مطمئنید کارگردان می خواهد شما جیغ بکشید، به خنده بیفتید؟ این واکنش طبیعی انسان به استرس طولانی است. نویسنده باید در اثرش، جای یک تنفس به خواننده باقی بگذارد. قدری هم روشنایی، تاریکی را جذاب تر می کند. تعلیق زمانی به وجود می آید که در جریان موقعیت عادی رخ دهد. اما باید دقت داشت که وقتی موقعیت تعلیق، به موقعیت عادی داستان مبدل گردد آنوقت تاثیرگذاری آن پایین خواهد آمد.
نمایی از فیلم سرگیجه
برگشتن به رویدادها
به طرز معناداری این اصل در بسیاری از برجسته ترین آثار داستانی جهان وجود دارد و شاید بهترین راه برای توضیح آن، ذکر یک مثال باشد. فرض کنید در ابتدای داستان، قهرمان از تلویزیون می شنود قاتلی از پشت به فردی نزدیک شده و او را به قتل رسانده است. این خبر در ذهن خواننده نقش می بندد. حالا در هر جای داستان، هر موقع که کاراکترتان در خیابان در حال راه رفتن باشد، با گنجاندن اشارات ناچیز و مبهمی در مورد نزدیک و تعقیب شدن، این تعلیق را در خواننده ایجاد می کنید که به زودی یک حمله صورت می گیرد. حتی اگر تا پایان داستان هرگز این حمله رخ ندهد شما در ایجاد تعلیق موفق بوده اید زیرا تعلیق در مورد روی دادن اتفاق ها نیست، بلکه در مورد انتظار اتفاق هاست!
راز نگه دارید
همه دنبال جوابند. پاسخ هاست که باعث می شود انسان بخواهد صفحات کتاب را ورق بزند تا ببیند بعد چه پیش خواهد آمد. اگر خیلی زود به خوانندگان اطلاعات دهید، یا اگر اطلاعات تان همیشه خیلی سطحی باشد، از انگیزه خوانندگان برای ادامه داستان کاسته اید.
منبع: فیلم فالو
فیلمای روانی و سرگیجه از هیچکاک و نشانی از شر از اورسن ولز تو این زمینه خیلی موفق عمل کردن.